Przebieg leczenia zaćmy – krok po kroku

Zaćma to jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku wśród osób starszych i choroba, której zasięg szacuje się na ponad 20 milionów przypadków na całym świecie wśród osób po 50. roku życia. Jej przebieg, początkowo łagodny, z czasem powoduje stopniowe zamglenie i zanikanie ostrości wzroku aż do całkowitego odcięcia drogi światła do siatkówki oka, a jedynym sposobem powstrzymania postępowania choroby jest usunięcie zmętniałej soczewki i zastąpienie jej sztuczną soczewką wewnątrz gałkową. Operacje takie wykonuje się każdego dnia i dzięki postępowi medycyny, dziś trwają nie więcej niż 30 minut i są mało inwazyjne. Jak jednak przebiega leczenie zaćmy krok po kroku? Na jakie etapy leczenia powinien przygotować się pacjent, u którego zdiagnozowano zaćmę?

Diagnoza i badanie kwalifikacyjne do operacji zaćmy

Zgodnie z obowiązującymi zasadami NFZ, do zapisania się na operację zaćmy uprawnieni są dziś pacjenci, u których stwierdzono co najmniej 40% ubytek wzroku spowodowany zaćmą i zmierzony przy maksymalnej możliwej korekcji wzroku. Zasada ta została wprowadzona w ramach próby zmniejszenia kolejek do bezpłatnych operacji zaćmy, jednocześnie narzucając konieczność przeprowadzania tzw. badań kwalifikacyjnych, podczas których możliwe jest dokładne sprawdzenie stanu oczu pacjenta, sprawdzenie ciśnienia wewnętrznego oka i stanu dna oka, czy wreszcie wybór właściwej soczewki wewnątrz gałkowej.

Przebieg operacji zaćmy krok po kroku

Pierwszym etapem przygotowań do operacji zaćmy jest przygotowanie fizyczne pacjenta. Ważne jest tu nie tylko to, by pacjent był zdrowy i dopuszczony do operacji przez swojego lekarza rodzinnego, ale też by zadbał odpowiednio o swoją higienę przed przybyciem do szpitala. Pacjenci nie powinni stosować w dniu operacji makijażu ani kremów nawilżających w okolicy oczu, warto też przed zabiegiem zadbać o umycie włosów – po zabiegu schylanie się oraz ryzyko dostania się szamponu do oka będą zbyt wysokie.

Właściwa operacja zaćmy rozpoczyna się od podania pacjentowi znieczulenia miejscowego w formie kropli do oczu uzupełnionymi o dodatkowy, lepki płyn, który pogłębia działanie kropli znieczulających. Ze względu na niewielkie pole operacji i małą inwazyjność nie ma konieczności podawania pacjentowi narkozy, chyba że istnieje powód dla którego leczenie zaćmy pod narkozą byłaby bezpieczniejsza (np. gdy pacjent jest bardzo niespokojny lub z powodów zdrowotnych nie potrafi pozostać w pozycji nieruchomej). Następnym zadaniem będzie przygotowanie pacjenta do zabiegu poprzez całkowite odkażenie i oczyszczenie skóry wokół oka, rzęs oraz powierzchni oka i zabezpieczenie obszaru operacyjnego.

Sama operacja zaćmy, dzięki zastosowaniu metody fakoemulsyfikacji trwa zwykle nie więcej niż 30 minut i dla samego pacjenta jest właściwie bezbolesna. Aby dotrzeć do zmętniałej soczewki, chirurg wykonuje niewielkie, 3-milimetrowe nacięcie przez które następnie wprowadza do oka narzędzia niezbędne do rozbicia i usunięcia starej soczewki. Metoda fakoemulsyfikacji polega na tym, że soczewkę rozbija się za pomocą fali ultradźwiękowych i jest metodą całkowicie bezpieczną i niezwykle precyzyjną. Tak rozbita soczewka może zostać usunięta z dna torebki soczewki, samą torebkę pozostawiając nietkniętą jako podstawę dla nowej, sztucznej soczewki wewnątrz gałkowej.

Po dokładnym usunięciu pozostałości zmętniałej soczewki z dna oka, chirurg przechodzi do ustawiania w odpowiednim położeniu nowej soczewki. Ważna jest tu precyzja, gdyż każde odchylenie od ustalonego konta jej ułożenia może oznaczać brak oczekiwanych rezultatów operacji. Soczewka powinna całkowicie się rozwinąć i zostać zahaczona tak, by po operacji ryzyko jej przesunięcia się było minimalne – ruchoma soczewka oznaczałaby konieczność ponownej operacji.

Zabieg usuwania zaćmy zakańcza się usunięciem wszystkich narzędzi z pola operacyjnego oraz zabezpieczeniem oka przed kontaktem z zanieczyszczeniami z zewnątrz. Dzięki niewielkiemu nacięciu oko dość szybko się regeneruje, jednak pacjent powinien stosować przepisane przez lekarza krople zmniejszające ryzyko pojawienia się podrażnień i stanów zapalnych.

Leczenie zaćmy – zalecenia po zabiegu

Pacjenci mogą powrócić do domu zaraz po zakończeniu operacji zaćmy, jednak aby cały proces gojenia się oka mógł przebiegać prawidłowo, ich obowiązkiem będzie stosowanie się ściśle do zaleceń lekarza. Ważne na tym etapie będą przede wszystkim prawidłowa higiena, stosowanie przepisanych kropli i unikanie wysiłku oraz schylania się. Efekty operacji powinny być widoczne dość szybko, jednak pacjent i tak pozostaje pod regularną kontrolą okulisty do całkowitego zagojenia się oka. Ryzyko powikłań przy operacji zaćmy jest naprawdę niewielkie, a stosowanie się do zaleceń po zabiegowych zmniejsza je niemalże do zera.