Dział: Prawo
Kosztorysowanie dla wykonawcy usług budowlanych
Dawno dawno temu, w czasach kiedy na świecie nie było jeszcze komputerów (nie, to wcale nie jest prehistoryczna bajka) lub nie były jeszcze tak rozpowszechnione jak teraz kosztorysy sporządzano w formie papierowej. Co więcej przy ich wykonywaniu opierano się na książkowych i broszurowych wydaniach katalogów i cenników robót.
Sporządzenie takiego kosztorysu było znacznie bardziej pracochłonne niż obecnie, kiedy to wszystkie obliczenia wykonuje za nas program komputerowy. Współcześnie kosztorys budowlany w formie papierowej powstaje w ostatnim etapie prac, po wydrukowaniu obliczeń wykonanych przy pomocy techniki komputerowej.
Dzięki programom do kosztorysowania, ciężar żmudnych obliczeń przejęła maszyna. Kosztorysant ma więc więcej czasu aby skupić się na tym co najważniejsze i czego nie zrobi za niego komputer. Może spokojnie określić właściwe dane wyjściowe, ustalić rodzaj robót, ich kolejność oraz podstawę do ich wyceny. Poza tym może właściwie określić nakłady, ceny oraz wprowadzić dane opisowe i uzupełniające. Resztę wykona za niego komputer. Wykona on m.in. obliczenia rachunkowe na wprowadzonych danych, a część z nich jak np. przedmiar z innych programów lub pozycji, nakłady z katalogów czy ceny pobierze nawet samodzielnie. Kosztorysant będzie je musiał tylko później sprawdzić i wprowadzić ewentualne korekty. Program komputerowy obliczy poza tym narzuty wg wprowadzonych parametrów, ilość robót i koszty dodatkowe związane np. z kosztami transportu. Sam stworzy też niezbędne zestawienia i podsumowania m.in. zestawienie materiałów, elementów scalonych, robocizny i sprzętu. Ponadto wydrukuje gotowy już kosztorys według ustalonego schematu.
Poza tym większość dostępnych na rynku programów do kosztorysowania wyposażonych jest w wiele dodatkowych opcji. Do najbardziej przydatnych nalezą m.in. edytory formuł, wzory do obliczeń wielkości geometrycznych i fizycznych, przeliczniki jednostek czy funkcja wczytywania, tworzenia i edycji baz cenowych. Większość z nich umożliwia też tworzenie własnych katalogów nakładów oraz wymianę danych z innymi programami np. tworzącymi automatycznie harmonogram robót czy import przedmiaru z programów CAD. Ponadto udostępniają one opisy katalogów, zasady przedmiarowania i mają wiele innych przydatnych funkcji.
Wydawać by się więc mogło, że dysponując odpowiednim oprogramowaniem nawet totalny laik poradzi sobie ze sporządzeniem kosztorysu. Bo jeśli program komputerowy wszystko robi za nas, to po co zatrudniać kosztorysanta? Niestety nie jest to takie proste jak by się mogło wydawać. Oczywiście istnieją proste programy do kosztorysowania, przeznaczone do bardzo ogólnego szacowania kosztów inwestycji, z którymi bez problemu poradzi sobie każdy. Jednak profesjonalne oprogramowanie tworzone jest z myślą o specjalistach, którzy mają pewna wiedzę w tym temacie. Program komputerowy jest bowiem tylko pewnym ułatwieniem, które odciąża kosztorysanta od mechanicznych, żmudnych czynności związanych z obliczeniami. Poprawne wprowadzenie wszystkich danych oraz kontrola wyników końcowych są jednak mocno uzależnione od znajomości tematu przez kosztorysanta i jego wiedzy z budownictwa. Chcąc zatem dokładnie określić koszty budowy domu warto zadanie to powierzyć odpowiedniej firmie, tym bardziej, że większość biur projektowych czy firm budowlanych ma takie usługi w swojej ofercie.
Zasady sporządzania kosztorysów
Do sporządzenia kosztorysu budowlanego nie trzeba mieć żadnych uprawnień, w związku z tym kosztorysantem w Polsce może być teoretycznie każdy. W praktyce nie jest to jednak takie proste, ponieważ prawidłowe wykonanie kosztorysu wymaga znajomości przede wszystkim podstawowych zasad kosztorysowania oraz wiedzy z zakresu budownictwa. Kosztorysantami są więc najczęściej inżynierzy budownictwa lub architekci, którzy podczas studiów zdobyli odpowiednia wiedzę i umiejętności. Przedmioty związane z kosztorysowaniem są bowiem częścią programów nauczania na tych kierunkach.
Metoda kosztorysowania określają sposób wyceny danych robót budowlanych i montażowych. Wyróżnia się dwie podstawowe metody kosztorysowania: uproszczoną i szczegółową. O wyborze którejś z nich decydują inwestor i wykonawca w trakcie negocjacji. Czynnikami mającymi wpływ na ich decyzje jest przede wszystkim zakres i złożoność zleconych robót, ich powtarzalność oraz stopień zaawansowania prac nad tworzeniem dokumentacji projektowej inwestycji. Kiedy gotowa jest już dokumentacja techniczna obiektu możemy wybrać metodę szczegółową, ale kiedy prace nad jej tworzeniem nie są jeszcze zbyt zaawansowane lepsza będzie metoda uproszczona, informująca nas orientacyjnie o kosztach przedsięwzięcia. W przypadku niektórych rodzajów prac budowlanych np. robót remontowych niemożliwe jest ustalenie ich ostatecznych kosztów przed ich ukończeniem. W takim przypadku przed rozpoczęciem ich realizacji podaje się jedynie podstawy do określenia ich ostatecznej wartości w kosztorysie powykonawczym. Wykonawca ma obowiązek rozliczenia wykonanych prac zgodnie z kosztorysem szczegółowym. Kosztorys szczegółowy natomiast musi być sporządzony na podstawie nakładów rzeczowych określonych według katalogu nakładów rzeczowych lu innych przyjętych wcześniej podstaw.
Aby tworzenie kosztorysu przebiegało szybko i sprawnie najlepiej jest po kolei przejść wszystkie etapy kosztorysowania. W pierwszej kolejności należy określić cel sporządzanie kosztorysu i wybrać jego rodzaj i zakres. Następnie trzeba ustalić dane wyjściowe do kosztorysowania i wykonać przedmiar lub obmiar prac wraz z ustaleniem podstawy wyceny kolejnych pozycji. Dopiero wówczas możemy przystąpić do sporządzenia kompletnego kosztorysu budowlanego w zakresie i formie jakie wcześniej ustaliliśmy.
Wygląd kosztorysu
Poprawnie wykonany kosztorys powinien składać z określonych części ułożonych w odpowiednim porządku. Dzięki temu znalezienie potrzebnej informacji jest dużo prostsze a cały dokument bardziej przejrzysty. Prawidłowo sporządzony kosztorys powinien składać się z karty tytułowej, ogólnej charakterystyki obiektu lub robót objętych kosztorysem oraz z przedmiaru lub obmiaru robót wraz z ich opisem technologicznym Poza tym poprawny kosztorys powinien zawierać spis bezpośrednich nakładów rzeczowych, ich wycenę o raz wycenę pozostałych składników ceny kosztorysowej czyli tzw. kosztorys właściwy. Ponadto w skład kosztorysu wchodzą tabele wartości elementów scalonych, oraz załączniki.
Załącznikiem w kosztorysie inwestorskim będzie np. protokół ustalenia danych wyjściowych do kosztorysowania, w kosztorysie powykonawczym – książka obmiarów wykonanych robót, a w kosztorysie robót dodatkowych – protokół konieczności ich wykonania. Ponadto załącznikami mogą być także analizy i kalkulacje indywidualne dla robót nie wstępujących w KNR.
Strona tytułowa kosztorysu jest niezwykle ważna i powinna wyglądać zgodnie z przyjętym schematem. Dzięki temu już pierwszy rzut oka na kosztorys pozwoli nam uzyskać o nim podstawowe informacje. Na stronie tytułowej kosztorysu powinno określić się przede wszystkim jego rodzaj, nazwę obiektu którego dotyczy oraz adres budowy. Poza tym na stronie tytułowej powinna znaleźć się nazwa i adres inwestora, nazwa instytucji sporządzającej kosztorys z nazwiskami, funkcjami i podpisami osób, które go wykonały i sprawdziły. Dużym ułatwieniem jest także jeśli na stronie tytułowej znajdzie się ostateczna wartość kosztorysu oraz data jego sporządzenia. Ponadto na stronie tytułowej kosztorysu ofertowego, powykonawczego i dodatkowego powinna znaleźć się nazwa wykonawcy robót, a w kosztorysie ofertowym jeszcze dodatkowo klauzula zatwierdzenia kosztorysu przez inwestora.
Następująca bezpośrednio po stronie tytułowej ogólna charakterystyka obiektu zawiera krótki opis techniczny danego obiektu oraz jego wielkość. W przypadku budynku obejmuje jego przeznaczenie, informacje o rodzaju zabudowy, konstrukcji podstawowych elementów, liczbie kondygnacji oraz powierzchnię zabudowy i powierzchnię użytkową. Powinny się w niej znaleźć także informacje o robotach wykończeniowych oraz o całkowitej kubaturze obiektu. W ogólnej charakterystyce należy także określić technologie wykonania poszczególnych robót.
Główna cześć kosztorysu składa się z tabel przedstawiających koszty poszczególnych robót i sumujących na końcu wszystkie pozycje.