Czym jest otyłość psychogenna? Objawy, przyczyny, leczenie

Otyłość to choroba, która coraz częściej dotyczy dorosłych oraz dzieci. Alarmujące dane pokazują, że chorzy zmagają się z nadmiarem masy ciała, co często jest wynikiem wielogodzinnego siedzenia przy biurku, nieodpowiedniego odżywiania się, braku aktywności fizycznej czy ogólnie stylu życia pełnego niezdrowych nawyków.

Warto zapoznać się z tą jednostką chorobową, która dodatkowo wskazuje na czynniki psychologiczne.

Czym jest otyłość psychogenna?

Terminem otyłości psychogennej określana jest choroba, która dotyczy nadmiernej masy ciała, ale jednocześnie połączona jest z niezdrowym stosunkiem osoby chorej do jedzenia. Do tego ważne są też korzyści, jakie odczuwa czy uzyskuje właśnie z nadmiernego spożywania. W tym przypadku choroba dzieli się na dwa typy. 

Pierwsza to niekontrolowane objadanie się. Występuje ona, gdy pojawiają napady głodu wynikające z czynników psychicznych, a pacjent je wszystko w nadmiernej ilości. Zachowanie to ma na celu redukcję wewnętrznego napięcia. 

Drugi model to kompulsywne objadanie się. W medycynie występuje jako zaburzenie nerwicowe, zatem nie istnieje jako pojedynczy epizod, lecz regularne sytuacje. Do tego człowiek w tym stanie zjada wybrane produkty lub konkretne grupy, które nie dostarczają mu odpowiednich wartości odżywczych i witamin, zatem jest otyły, lecz z wieloma niedoborami.

U osoby chorej może pojawić się racjonowanie nadmiernego spożywania pokarmów, przez co na początku nie stanowi ono problemu, do tego zaprzeczenia i wypieranie faktycznego stanu, a także niemożność dostrzeżenia, iż objadanie się wiąże się z problemami emocjonalnymi. Niepokojącymi sygnałami, które wskazują na otyłość psychogenną, jest szukanie upustu, radości i odskoczni w jedzeniu. Chodzi w tym przypadku o stosunek emocjonalny do pokarmu i traktowanie go nie jako element konieczny do życia i odżywienie organizmu, ale jako sposób na rozładowanie napięcia czy poprawę nastroju. Jeśli w momencie kłopotów, trudnych sytuacji, negatywnych odczuć, osoba szuka pocieszenia w żywności i do tego zjada duże ilości, warto udać się z tym do lekarza.

Jakie czynniki psychologiczne przyczyniają się do wystąpienia otyłości psychogennej?

Otyłość psychogenna wynika z czynników psychicznych, zatem elementów wpływających na rozwinięcie się takiej choroby i jej trwanie trzeba szukać w psychice pacjenta. Na jej wystąpienie mogą wpływać stres, depresja, lęki, inne zaburzenia odżywiania, niska samoocena, brak lub niskie poczucie własnej wartości, samotność, apatia, stany lękowe, stany depresyjne, brak umiejętności radzenia sobie z kłopotami w inny sposób. 

Wszystko to łączy uczucie, iż nadmierne jedzenia daje ulgę i zapomnienie, staje się odskocznią oraz pozwala poczuć się dobrze przez chwilę. Sygnały te są niewidoczne często gołym okiem, za to dzieją się w głowie, co dodatkowo może utrudniać zauważenie problemu przez osoby trzecie.

Jakie są różnice między otyłością psychogenną a otyłością wynikającą z czynników genetycznych i środowiskowych?

Podstawową różnicą między otyłością psychogenną a innymi jej typami, czyli genetyczną czy środowiskową, jest czynnik psychologiczny. Pozostałe dwa rodzaje mogą w dużej mierze wypływać z braku ruchu, złej diety, odziedziczonymi nawykami żywieniowymi z domu, genów czy chorób rodzinnych związanych z masą ciała, ogólnie mówiąc z zaniedbania w kwestii diety oraz sportu. 

Wersja psychogenna zaś to wynik różnych kłopotów czy zaburzeń psychicznych, które powodują redukcję napięcia poprzez nadmierne jedzenie, ale nie mają lub mają niewielkie powiązanie z odziedziczoną genetyką czy środowiskiem życia. Różnice są też w leczeniu, ponieważ w tym przypadku poza wizytami u dietetyka czy trenera, konieczna jest długotrwała psychoterapia, dogłębne przepracowanie psychiki pacjenta.

Jakie metody leczenia otyłości psychogennej są praktykowane?

Problemem w leczeniu tego typu choroby jest brak świadomości i krytycznego podejścia do objadania się oraz nawyków żywieniowych. Do wyjścia z otyłości konieczna jest zmiana dotychczasowego stylu życia, to jest diety oraz ćwiczeń fizycznych, ale w tym przypadku niezbędna będzie psychoterapia, która pomoże uporać się z emocjami i powodami psychicznymi otyłości. Pacjent musi uświadomić sobie problem i na trwałe uporać się z tymi kłopotami, które próbuje pokonać, jedząc, co jest czasochłonne w przypadku terapii. 

Niekiedy do leczenia otyłości psychogennej konieczne jest włączenie rodziny i bliskich, jeśli schorzenie wydaje się powiązane np. z dysfunkcyjnymi relacjami w domu.